Hậu Giang là tỉnh nằm ở vị trí trung tâm vùng Tây sông Hậu, thuộc châu thổ sông Cửu Long, phía Bắc tiếp giáp với thành phố Cần Thơ, phía Nam giáp tỉnh Sóc Trăng, phía Đông giáp sông Hậu và tỉnh Vĩnh Long, phía Tây giáp tỉnh Bạc Liêu và Kiên Giang. Từ xa xưa, Hậu Giang đã được mệnh danh là một trong những trung tâm lúa gạo của miền Tây Nam bộ và là nơi có nhiều loại cây ăn trái, thủy sản đa dạng … khởi nguồn cho nét văn hóa ẩm thực dân dã nhưng không kém phần đặc sắc của Hậu Giang hiện tại.

Ảnh chụp một vùng lãnh thổ Hậu Giang từ trên cao. 

Cá thát lát là loài cá nước ngọt, có thân dài, dẹp, đuôi nhỏ, màu bạc, thường sống ở sông, kênh, rạch, ao, hồ và được tìm thấy nhiều nhất ở đồng bằng sông Cửu Long… Hậu Giang nổi tiếng với loài cá thác lác cườm, vốn có từ Biển Hồ theo dòng Mê Kông vào Bắc Vàm Nao và tỏa đi các vùng sông nước miền Tây. 

Được thiên nhiên ưu đãi, Hậu Giang có nguồn nước nhiều khoáng chất phù hợp với loài cá thác lác nên thịt của chúng ngọt, thơm, dai, có màu trắng nõn tự nhiên, khác với cá ở vùng khác. Theo kết quả nghiên cứu từ Trường Đại học Cần Thơ hàm lượng đạm thô có trong cá thát lát Hậu Giang chiếm 18%,  trong khi ở các địa phương khác chỉ đạt 16%. Nguyên do, Tỉnh nằm ở vùng trũng, cộng với thổ nhưỡng thích hợp của vùng sông Hậu. Vì vậy, chất lượng thịt cá thát lát ở Hậu Giang có nhiều ưu điểm hơn: da trắng sáng, thịt có màu trắng hồng, sớ thịt mịn, hàm lượng protein và béo thô cao hơn…

Ngày 16-9-2014, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hậu Giang tổ chức lễ công bố và trao nhãn hiệu chứng nhận “Cá thát lát Hậu Giang” do Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ bảo hộ độc quyền cho Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng tỉnh Hậu Giang. Theo nhãn hiệu chứng nhận được bảo hộ, sản phẩm cá thát lát Hậu Giang phải được sản xuất, chế biến trên địa bàn tỉnh Hậu Giang, thớ thịt có màu trắng trong tự nhiên, thịt dai, cơ thịt mịn, săn chắc. Cá có thân hình dài, dẹp hai bên, càng mỏng về phía bụng và có màu trắng xám. Loại cá này có ít xương, thịt dai ngon, được chế biến thành nhiều món ngon, trong đó cá thát lát tẩm gia vị và chả cá thát lát là hai món ăn nổi tiếng được chế biến từ loại cá này.

Ở các nhà hàng, quán ăn tại Hậu Giang đều có các món ăn được chế biến từ cá thát lát, vì người dân Hậu Giang lâu nay coi đây là món đặc sản rất đáng tự hào. Cá thát lát có thể được chế biến thành rất nhiều món ăn hấp dẫn như cá thát lát nướng tiêu xanh, chả cá thát lát áp chảo, lẩu cá thát lát sa tế, cà chua nhồi cá thát lát hấp, chả cá thát lát hầm hạt sen, cá thát lát nướng giấy bạc, cá thát lát khìa nước dừa, cá thát lát nướng muối ớt, cháo chả cá thát lát, lẩu chả cá thát lát lá giang, cá thát lát om chuối đậu,...

Ngày 16/7/2022, tại Quảng trường Hòa Bình, thành phố Vị Thanh đã diễn ra hội thi “Hương sắc Hậu Giang” lần thứ II, với sự tranh tài của 52 đội thi, đến từ các huyện, thị xã, thành phố, cùng các đơn vị kinh doanh ẩm thực trên địa bàn tỉnh. Các đội thi đã chế biến và trang trí hơn 100 món ăn từ cá thát lát. Sự kiện này đã được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) công nhận là  Sự kiện chế biến và công diễn các món ăn từ Cá Thát Lát nhiều nhất Việt Nam.

Tháng 5/2022, hồ sơ đề cử 10 món ăn đặc sản, đặc sản thiên nhiên, đặc sản quà tặng nổi tiếng của Việt Nam lần III đã được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - VietKings tổng hợp và gửi đến Tổ chức Kỷ Châu Á để công nhận cho các địa phương của Việt Nam. Cuối năm 2022, các món ăn từ cá thát lát Hậu Giang đã chính thức được công nhận đạt giá trị Kỷ lục châu Á theo Bộ tiêu chí của Tổ chức Kỷ lục châu Á quy định.