"Đất rừng U Minh sản vật ngon lắm/ Nhất ong, nhì mắm chạm lưỡi nhớ nhau hoài". Câu thơ được ai đó về với vùng đất rừng U Minh hạ để lại nay đã khá phổ biến. Bà con địa phương truyền tai nhau hai câu thơ với niềm tự hào về mảnh đất rừng quê hương giàu sản vật.

Lẩu mắm nói chung vốn dĩ là một đặc trưng của Đồng Bằng Sông Cửu Long nên không quá ngạc nhiên khi lẩu mắm U Minh lại có tiếng đến mức được xem là thương hiệu của ẩm thực Cà Mau. Lẩu mắm U Minh là cả một kho tàng đặc sản từ bình dân đến quý hiếm, là sự kết hợp tài hoa điêu nghệ của bàn tay ẩm thực gia. Bởi chỉ cần đếm sơ nguyên vật liệu làm nên nồi lẩu mắm U Minh đã vượt trên 10 con số. Nào mắm cá sặc, nào cá lóc, lươn, tôm, bông súng... còn về công thức chế biến thì cầu kỳ, đo ni đóng giầy đến từng loại gia vị.

Theo kinh nghiệm của những người có thâm niên trong nghề làm mắm ở U Minh, cá sặc bướm tuy nhiều xương nhưng thịt cá thơm và dậy mùi. Những tưởng ai cũng "khó ăn, khó ngửi" mùi mắm đặc trưng nhưng chỉ cần một lần thử qua, mắm cá sặc bướm sẽ chinh phục mọi giác quan của người thưởng thức. Một trong những khâu quan trọng khi chế biến lẩu mắm chính là nêm gia vị bởi nó quyết định sự thơm ngon, hài hòa của món ăn. Để nồi nước lẩu được thơm hương dậy vị, người U Minh dùng mắm cá sặc bướm, nấu rã thịt, lược bỏ xương, thêm nước dừa tươi, sả băm nhuyễn và nêm gia vị.

Cá sặc bướm - nguyên liệu đặc trưng của lẩu mắm U Minh (Ảnh: mientaydacsan)

Sở dĩ nước dừa tươi được chọn để nấu lẩu mắm bởi hậu vị ngọt, dễ ăn, kết hợp với mắm sặc nhằm tăng độ ngọt dịu và thơm của nước dùng. Theo "gu" ẩm thực của mình, người miền Tây thường dùng đường, bột ngọt hoặc theo "bí quyết gia truyền" là thay đường bằng sữa bò giúp cho nước dùng được trong, thơm, béo, sánh. Đun sôi nước lẩu, thả các loại nguyên liệu như thịt, cá, hải sản... tùy theo ý thích. Tuy nhiên, lẩu mắm U Minh ngon và hấp dẫn nhất khi được nấu chung với các loại hải sản đồng quê hệ sinh thái ngọt lợ như cá lóc đồng, trê trắng, trê vàng, cá rô, cá sặc, tôm càng, lươn, ốc lác, vọp, nghêu…

Linh hồn của lẩu mắm U Minh chính là các loại rau hương đồng cỏ nội, mọc hoang dã ở vùng rừng U Minh trù phú như đọt choại, bông súng, bông so đũa, cù nèo, rau đắng, càng cua, bồn bồn, lục bình, điên điển, lá lụa, cỏ the, hẹ nước, năn bộp… Đĩa rau "hoành tráng" với đủ vị đắng, chát, bùi, chua được trang trí gọn gàng đẹp mắt, là sự kết hợp hài hòa, hấp dẫn của nhiều món ngon đặc trưng vùng sông nước miền Tây.

Đọt choại, bông súng, bông bí, rau dừa, bồn bồn... dùng ăn món Lẩu mắm U Minh là những sản vật quen thuộc của vùng Bán đảo Cà Mau
 

Thưởng thức lẩu mắm U Minh, từ cảm giác giòn rụm khi nhai cọng bông súng, đăng đắng vị rau càng cua đến vị ngọt quyện lẫn của cá, tôm, cua, thịt với nước dừa tươi cùng chút beo béo của sữa bò... như đánh thức mọi giác quan của các tín đồ ẩm thực.

Lẩu mắm U Minh ngon nhất khi được nấu chung với các loại hải sản đồng quê

Gắn với dấu chân khai phá vùng đất phương Nam, món lẩu mắm U Minh thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa ẩm thực Cà Mau với đủ đầy nguyên liệu dân dã, tươi ngon, những đặc sản trứ danh của đất Mũi.

Chính bởi những giá trị đặc biệt đó, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - VietKings đã quyết định đề cử gỏi sầu đâu vào 10 món ăn đặc sản, đặc sản thiên nhiên, đặc sản quà tặng nổi tiếng của Việt Nam lần III (2021 - 2022) đến Tổ chức Kỷ lục Châu Á. Cuối năm 2022, Lẩu mắm U Minh đã chính thức được công nhận đạt giá trị Kỷ lục châu Á theo Bộ tiêu chí của Tổ chức Kỷ lục châu Á quy định.