(WOWTIMES - VIETKINGS) Tại Cà Mau, Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc được xem là lễ hội dân gian lớn nhất tỉnh này và được xếp vào danh sách 60 lễ hội tiêu biểu ở Việt Nam. Xuất phát điểm là một lễ cầu ngư nhưng với bề dày lịch sử 100 năm, cùng tính sùng bái cao của hàng chục ngàn ngư phủ đi biển, Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc luôn là sự kiện lớn được tổ chức trang trọng và là điểm tựa về mặt tinh thần của nhiều thế hệ ngư dân vươn khơi bám biển.
Sông Đốc hay sông Ông Đốc là một địa danh có cảng biển sầm uất, sử cũ gọi là Đốc Huỳnh Cảng. Đây là nơi giao thương kinh tế giữa các quốc gia trong khu vực và trên thế giới từ 300 năm trước. Từ cảng biển này, hàng chục ngàn người có nguyên quán tứ phương tề tựu về để lên tàu vươn khơi, rồi dăm ba tháng cập bến một lần để mang về những chuyến hải sản tươi ngon từ biển cả.
Tuy nhiên, nghề đi biển là nghề nguy hiểm bất chợt và khó lường nên người xưa luôn tin vào vận mệnh hơn là tin vào chính mình. Trong hoàn cảnh đó, yếu tố thần linh phù trợ trở thành niềm tin mãnh liệt của cánh ngư phủ và phong tục thờ cúng cá Ông ra đời để thỏa đức tin về một vị thần của biển cả. “Ông” là tiếng gọi tôn kính của ngư dân dành cho cá Voi, loài cá “thần” có sự cảm nhận tâm linh như con người, biết yêu thương và giúp đỡ con người trong lúc hoạn nạn trên biển.
(55).jpg)
Nghề đi biển đã gắn liền với người dân Cà Mau đặc biệt là những gia đình sinh sống dọc theo sông Ông Đốc
Năm 1925, khi hay tin Cá Ông dạt vào cửa biên Sông Đốc, bà con ngư dân trong vùng đã họp bàn xây miếu và thỉnh cốt về thờ cúng. Qua nhiều lần tôn tạo và di dời, hiện nay lăng thờ Cá Ông được gọi là Lăng Ông Nam Hải, tọa lạc tại địa phận khóm 2, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, Cà Mau. Với người dân miền biển thì Cá Ông là một linh vật cực kỳ thiêng liêng và là vị thần hộ mệnh cho các thuyền bè mỗi khi ra khơi.
Hiện nay, người dân Sông Đốc vẫn truyền miệng về huyền thoại “cá Ông cứu độ người”, mang màu sắc Phật giáo. Huyền thoại kể về việc Phật Tổ sai Quan Âm Bồ Tát (Phật Bà Quan Âm) lấy chiếc áo cà sa của mình xé ra thành trăm mảnh vải, thả xuống biển thành một đàn cá Ông, sau đó Quan Âm Bồ Tát lấy xương voi hóa phép thành xương cá Ông to lớn. Với bộ xương đặc biệt của mình, cá Ông có phép thâu đường (rút ngắn khoảng cách) để kịp thời cứu người, cứu thuyền mắc nạn trên biển khơi. Ngược lại, khi Cá Ông mắc nạn, xác trôi dạt vào bờ thì đều được ngư dân tổ chức lễ an táng và thờ cúng trang trọng. Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc cũng được hình thành từ đó.
(50).jpg)
Lăng Ông Nam Hải - nơi người dân thắp hương cầu bình an mỗi khi ra khơi và là nơi diễn ra Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc lớn nhất nhì Và Mau
Hằng năm, vào 03 ngày: 14, 15 và 16 tháng 2 Âm lịch người dân nơi đây và các vùng lân cận đều tổ chức lễ nghinh (rước) Ông về, với các nghi thức chính như: Nghinh Ông (trưa ngày 15/2 Âm lịch), Tế Tiền Hiền (tối ngày 15/2 Âm lịch) và sau cùng là Chánh Tế, Tống Ôn (khuya 15/2 Âm lịch).
Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc thường được tổ chức trong bầu không khí vừa trang nghiêm vừa nào nhiệt
Các nghi lễ và hoạt động nổi bật tại Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc
Lễ hội được tổ chức với 2 phần chính là phần lễ và phần hội
Phần lễ diễn ra trong 3 ngày 14, 15, 16 tháng 2 âm lịch hằng năm với nhiều nghi thức trang trọng
Vào ngày 14, các vị chức sắc trong “Vạn Ban” cùng Ban Trị sự Lăng Ông tổ chức lễ cúng khai hội, chính thức mở đầu cho chuỗi lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc. Công tác chuẩn bị được tiến hành chu đáo, từ việc trang trí ghe tàu, sắp xếp lễ vật, đến việc hoàn thiện các nghi thức cho lễ Nghinh Ông vào ngày hôm sau. Chiếc tàu Nhà thủy lục — tàu chính làm lễ Nghinh Ông — cùng hai tàu hộ vệ được trang hoàng lộng lẫy với cờ xí, lọng che, bàn hương án. Trong khi đó, hàng trăm chiếc ghe, tàu của ngư dân khắp nơi cũng lần lượt tập trung về cửa sông Ông Đốc, tạo nên khung cảnh nhộn nhịp, chuẩn bị cho lễ rước Ông diễn ra vào hôm sau.
Ngày 15 là ngày lễ chính với các hoạt động tế lễ diễn ra từ trưa đến tối. Buổi trưa, nghi thức Nghinh Ông được tổ chức trọng thể. Các thành viên Ban Trị sự, học trò lễ, đào thài, lính lệ, đội trống, đội lân và đông đảo người dân tập trung tại sân Lăng Ông. Đoàn Nghinh Ông diễu hành trang nghiêm từ Lăng đến cảng cá Sông Đốc với đội hình rước gồm: trống đi đầu, theo sau là lân, lính lệ cầm cờ ngũ sắc, học trò lễ, long đình, Ban Trị sự và người dân. Dọc hai bên đường, người dân lập hương án trước nhà để đón đoàn, thắp nhang bái vọng Ông Nam Hải, cầu mong bình an, thuận lợi.
(46).jpg)
Nghi thức cúng lễ trước khi rước Ông tại Vạn Lăng Ông Nam Hải, thị trấn Sông Đốc
Tại cảng cá Sông Đốc, Ban Trị sự cùng đoàn nghi lễ lên tàu Nhà thủy lục — chiếc tàu lễ chính do gia đình uy tín trong nghề cá đảm trách. Hai tàu hộ vệ và hàng trăm chiếc tàu ghe khác nối đuôi nhau tiến ra biển Tây. Khi đến khu vực nước trong ngoài vàm sông Ông Đốc, Ban Trị sự thực hiện nghi thức xin keo để thỉnh Ông Nam Hải. Nếu thuận lợi hoặc thấy cá Ông phun nước (Ông dọi), nghi lễ được chấp thuận. Nếu chưa, đoàn tiếp tục di chuyển và lập đàn tế cho đến khi được Ông thuận. Sau khi hoàn tất, Ban Trị sự lấy nước biển mang về Lăng để thờ cúng.
(49).jpg)
Nghi thức rước Long Đình từ Vạn Lăng Ông Nam Hải ra cảng cá Sông Đốc, trước khi tàu ra biển Nghinh Ông
(34).jpg)
Đông đảo tàu cá tiến ra cửa biển Sông Đốc thực hiện nghi lễ Nghinh Ông (rước Cá Ông, Thỉnh Ông)
(43).jpg)
Trên Tàu nhà thủy lục đi đầu, Chánh chủ đọc bài nguyện hương, dâng trà, rượu, xin keo thỉnh (đón) Ông về Lăng
Buổi tối, nghi thức Tế Tiền Hiền diễn ra tại Chánh điện Lăng Ông. Ban Trị sự và các thành viên quỳ trước bàn thờ thần Nam Hải, dâng hương, đọc văn tế tưởng niệm công lao các bậc tiền hiền. Đến đêm, nghi lễ Chánh Tế được cử hành trang trọng. Nội dung và nghi thức tương tự Tế Tiền Hiền nhưng long trọng hơn, trong đó bài văn tế nhắc tên nhiều vị thần sông biển, cầu cho quốc thái dân an, ngư dân an lành, biển lặng cá đầy.
Sáng sớm ngày 16 diễn ra nghi thức Tống Ôn — tiễn đưa các vị thần và âm linh về lại biển khơi. Một chiếc tàu mô hình dài khoảng 1m, được làm giống tàu đánh cá thật, bên trong bày các lễ vật cúng như: gà luộc, vịt luộc, gạo, muối, vàng mã… Đoàn nghi lễ gồm năm người, một người đánh trống đi đầu, đưa tàu mô hình ra cửa sông Ông Đốc bằng xuồng. Đến nơi, mọi người thắp hương, khấn nguyện và thả tàu xuống biển. Ông Chánh chủ Lăng Ông và các vị trong đoàn cùng vái chào, tiễn đưa. Sau nghi thức, người dân địa phương, chủ ghe, tài công, ngư phủ và nhiều chủ vựa thu mua thủy hải sản cùng đến Lăng Ông thắp hương cầu nguyện cho một năm đánh bắt thuận lợi, an toàn và trúng mùa. Mọi người sau đó cùng nhau dự bữa tiệc thân mật, trò chuyện, chia sẻ kinh nghiệm nghề biển và thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng.
.png)
Chánh điện Lăng Ông Nam Hải, khóm 2, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời
Phần hội
Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, bên cạnh các nghi thức cúng tế trang nghiêm, Ban Trị sự và cộng đồng dân cư địa phương còn tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí sôi nổi, thu hút đông đảo người dân và du khách. Nổi bật nhất là việc mời các đoàn hát bội về biểu diễn những tuồng tích dân gian cổ, tái hiện các câu chuyện lịch sử, truyền thuyết dân gian đậm chất văn hóa miền biển. Bên cạnh đó, các trò chơi dân gian truyền thống cũng được tổ chức phục vụ cộng đồng và khách tham quan, tạo nên không khí vui tươi, náo nhiệt. Đồng thời, lễ hội còn là dịp kết nối người dân xa quê trở về quê hương tham quan, dự hội, ôn lại kỷ niệm và hòa mình vào không khí lễ hội truyền thống đặc sắc của quê nhà.
(38).jpg)
Ngày 03/02/2021, Bộ Trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ký ban hành quyết định số 600/QĐ-BVHTTDL công bố danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với lễ hội truyền thống: Lễ hội Nghinh Ông Sông Đốc.
----------------------------------------------------------------------------
TỔ CHỨC KỶ LỤC VIỆT NAM (VIETKINGS)
Địa chỉ: 01 Đặng Văn Ngữ, Phường 10, Quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh
Điện thoại: (0283) 8 477 477
Đăng ký Kỷ lục: 0908 254 258 - 08 333 68 555
Mỹ Hằng - WowTimes (Tổng hợp và biên tập, ảnh: Internet)
.jpg)
.jpg)
